Matka Boska z Izamal

Dzieje cieszącej się wielkim kultem na całym Połwyspie Jukatańskim Matki Boskiej z Izamal sięgają czasów wczesnokolonialnych, kiedy Fray Diego de Landa pod koniec budowy klasztoru pojechał do Prowincji Gwatemalskiej po figurę Matki Bożej do nowej świątynii. Legenda opowiada, jak dwie święte figury sprowadzone zostały z Gwatemali na ramionach niosących je Indian, nie zmoczone nawet kroplą deszczu mimo silnych ulew i pośród rosnącej sławy o swojej cudownej mocy. Nie udały się też późniejsze próby przeniesienia figury do ważniejszego administracyjnie Valladolid. Pozostająca od XVI w. w Izamal Matka Boża Niepokalanie Poczęta 22 sierpnia 1949 roku ogłoszona jako "Królowa Jukatanu", 31 maja 1970 roku wzniesiona do godności Patronki Półwyspu Jukatańskiego, została 11 sierpnia 1993 ukoronowana przez papieża Jana Pawła II.

W okresie prekolumbijskim miasto było jednym z ważnych ośrodków kultury Majów. Rozmiary budowli i rozbudowana sieć dróg sacbé świadczą o potędze politycznej i religijnej miasta. Pod koniec epoki postklasycznej (XV w.) miasto zostało opuszczone, tak że w momencie przybycia Hiszpanów było praktycznie niezamieszkane. W XVI w. Hiszpanie zbudowali na szczycie piramidy kościół i klasztor franciszkanów Convento de San Antonio de Padua.